BAŞKALARINA KARŞI SÜREKLİ GÜVENSİZLİK VE ŞÜPHE DUYMA: PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU

Paranoid Kişilik Bozukluğu Nedir ?

Paranoid kişilik bozukluğu; kişinin diğer kişilere aşırı derecede nedensiz ve süreklilik arz eden bir şekilde şüpheci ve güvensiz yaklaşımıdır.

Paranoid Kişilik Bozukluğu Olan Bireylerin Temel Özellikleri ?

Bu bireyler, genellikle şüpheci ve öfkeli yaklaşımlarından ötürü yakın ilişkiler kuramazlar. Kuşkucu, gergin, alıngan kişilerdir. Diğer kişilerin onlar hakkında kötü düşünceler beslediğini düşündükleri için yalnız kalmayı tercih ederler. Bu kişilerde başkalarına soğuk, mesafeli duran, çabuk eleştiren, eleştiri kaldıramayan özellikleri belirgindir. Eşleri ve sevgililerinin sadakatsizliği ile ilgili kuşkulara kapılırlar.

Çevresindeki insanlar üzerinde aşırı kontrol sağlama gereksinimi duyarlar; bunu yapamadıklarında şüphecilikleri artar ve öfkelenirler. İşbirlikçi bir yapıya sahip değildirler, katıdırlar, eleştireldirler fakat eleştirilmeyi kabullenmezler. Genellikle içlerinde kendilerini aşırı derecede büyük görme fantezileri vardır; bunun dışa vurumu karşısındaki kişilere, özellikle ilişki içinde bulundukları ve iletişim kurmak zorunda oldukları insanlara baskın ve eleştirel bir tutum sergilemeleri şeklinde görülür. Aşağılandıklarına ve kullanıldıklarına inandıklarından kendilerini değersiz hissettikleri için bu durumu aşırı büyüklük fantezileri ve bu fantezilerin dışa vurumu ile telafi etmeye çalışırlar.

Paranoid kişilik bozukluğu olan kişilerde belirgin durumlar şunlardır:

• Kullanıldıklarını ve aşağılandıklarını düşünürler.

• Etraflarındaki insanların güvenilir olmadığına inanırlar.

• Sırlarını, duygularını ve sıkıntılarını açamazlar.

• Olaylarda ve yorumlarda gizli anlamlar ararlar.

• Aile ve akrabalar onlar için vefasız kişilerdir.

Paranoid Kişilik Bozukluğu Olan Kişilere Yaklaşım Nasıl Olmalıdır ?

Paranoid kişilere yaklaşırken belirsizliğe yönelik korkularını bilerek açık, net ve kararlı olmak gerekir. Bu kişilere şaka bile olsa yalan söylenmemelidir. örneğin, paronoid kişilik bozukluğu olan kişi eşinin kendini aldattığından şüpheleniyor ise eşinin "Senin beni bu şekilde sorgulaman çok incitici" gibi sözler ile net ve açık davranmalıdır. Bu kişilerle konuşurken çözüme gitmeyi ertelemek, beyaz yalanlar söylemek doğru bir yaklaşım biçimi değildir. Baştan tavır koyup, seçilen kelimelere dikkat ederek, kararlı davranılmalıdır. Böylelikle belirsizlik ve beraberinde paranoid paydalar azalmaya başlar.

Paranoid kişilikli kişilere yaklaşırken şu dört nokta unutulmamalıdır:

• Açık olun. Hiçbir şeyi gizlemeyin.

• Doğal olun. Kendinizi kanıtlama, sadakatinizi ispat etme çabasına girmeyin. Bir defa böyle davranırsanız her seferinde ispata mecbur kalırsınız.

• Dürüst olun, asla yalan söylemeyin.

• Öfkelenmeyin.

Tedavi ?

Genellikle bütün kişilik bozukluklarının tedavisinde kullanılan en temel ve birincil yöntem psikoterapidir. İlaç tedavisinden ikincil olarak yararlıdır. Terapide kişilerin güvenlerini sağlamak çok önemlidir. Tedavinin başarılı olabilmesi için kişinin kökleşmiş davranış şekline, yaklaşımlarına, bakış açılarına, ilişki yapılarına ve kapasitelerine değinilmesi gerekir. Genelde kişilik problemleri psikoterapi ile çözümlenebilmesine rağmen, uzun zaman içinde yerleşmiş olan bu duygu, düşünce ve davranış alışkanlıklarını değiştirmek yoğun ve sürekli tekrarlanan bir tedavi ve öğrenme süreci gerektirir.